Financiële samenvatting

Inleiding

Het college vindt het belangrijk dat Voorschoten dicht bij de inwoner staat. Daarvoor is een goede communicatie nodig en een gemeente die bereikbaar is en haar dienstverlening op orde heeft. Een open bestuurscultuur, een bestuur dat bereikbaar is en transparant. We stimuleren daarnaast ook inwoners om met ons mee te denken. We willen hier ons zelf blijven verbeteren. Door te meten hoe we het doen in onze berikbaarheid en dienstverlening weten we waar verbetering nodig is. Hiermee willen we dan ook aan de slag.

De drie pijlers van het coalitieakkoord vormen het uitgangspunt. Daarop ligt dus ook de focus. In de begroting zijn die verder uitgewerkt:

1. Voorschoten blijft een heerlijk woondorp
   Ook in de toekomst blijft Voorschoten een heerlijk florerend woondorp, met betrokken inwoners, ondernemers en verenigingen. Een dorp met een groen karakter, voldoende voorzieningen, (preventieve) zorg en welzijn dichtbij en gezellige centra om onze boodschappen te doen of lokaal een baan te vinden.

2. Voorschoten heeft meer betaalbare woningen voor verschillende doelgroepen
   We zetten in op het ontwikkelen van meer betaalbare woningen, met name gericht op jongeren, jonge gezinnen en senioren. De focus ligt dus op jongeren/starters, die graag in Voorschoten blijven wonen. Maar ook bouwen voor senioren om zo actief doorstroming op de woningmarkt te bevorderen. Levensloopbestendig wonen/bouwen vraagt extra aandacht.

3. Voorschoten is duurzaam en toekomstbestendig
   Om klimaatveranderingen het hoofd te bieden gaan we aan de slag met oplossingen op het gebied van klimaatadaptatie. Duurzaam bouwen is de standaard, we gaan onze rioleringen wijkgericht up-to-date brengen. Ook zorgen we ervoor dat onze inwoners droge voeten houden in de toekomst en gaan daarbij zorgvuldig om met onze omgeving.

Voor 2024 en 2025 begroting structureel sluitend, vanaf 2026 tekorten
Voor de jaren 2024 en 2025 is sprake van een reëel en structureel sluitende begroting. Daarmee is de begroting in lijn met de twee onderdelen van het begrotingsadvies 2024-2027 van de VNG. Maar vanaf 2026 worden helaas door keuzes van het kabinet structurele tekorten gepresenteerd. Daardoor hebben we onvoldoende middelen ter beschikking om ons huidige takenpakket te kunnen uitvoeren. Dit vraagt ons om nog duidelijkere keuzes te maken in onze ambities en waaraan we ons geld uitgeven.

De raad heeft een raadsinformatiebrief ontvangen over de meicirculaire 2023. Daaruit bleek al dat er tekorten gingen ontstaan. In de septembercirculaire 2023 zullen deze wijzigingen verder worden toegelicht en krijgen we over de Rijksbijdrage meer duidelijkheid.

Belangrijke ontwikkelingen
Bij de gemeente Voorschoten speelt een groot aantal ontwikkelingen waarvan de financiële consequenties nog onzeker zijn. Een deel betreft ambitie en een deel betreft autonome ontwikkelingen. Hieronder volgt, niet-uitputtend, een aantal belangrijke ontwikkelingen.

Krappe arbeidsmarkt
Er zijn grote uitdagingen op de arbeidsmarkt, waarbij wij als kleinere gemeente hogere in- en uitstroompercentages hebben dan grotere gemeenten. We zien onszelf als doorstroomgemeente. Dat betekent dat we een gemeentelijke organisatie zijn waar jonge mensen tot ontwikkeling kunnen komen, maar ook kunnen doorstromen naar grotere gemeenten, hogere overheden en bedrijven. Door middel van een arbeidsmarktoffensief en extra inspanningen op het gebied van arbeidsmarktcommunicatie proberen we ons als werkgever beter en breder te profileren in de regio en aantrekkelijk te zijn voor potentiële medewerkers. Tegelijkertijd moeten we ons ook realiseren dat de krapte die landelijk wordt ervaren soms zo groot is dat we ondanks de verhoogde inspanningen niet altijd zullen slagen.

Risico’s woningmarkt, stikstof, omgevingswet
In het ruimtelijk domein spelen momenteel veel vraagstukken die vragen om een oplossing voor inwoners, bedrijven en onze fysieke leefomgeving. Door de groei van de bevolking neemt bijvoorbeeld de vraag naar woningen toe. Ook blijven ouderen langer in hun eigen woning wonen en neemt het gemiddelde aantal bewoners van een woning af. Daardoor is er een groeiend tekort aan woningen, in het bijzonder in het betaalbare segment. Dit geldt voor verschillende doelgroepen, zowel bij starters als senioren. Ook de gemeente Voorschoten heeft de opgave om meer betaalbare woningen te realiseren.

Omgevingswet
De nieuwe Omgevingswet gaat in per 1 januari 2024. De Omgevingswet voegt alle bestaande wetten en regels over de leefomgeving samen. Dat zijn bijvoorbeeld wetten en regels voor wonen, wegen, milieu, natuur en water. Als inwoners een bouwproject willen starten voor een huis of een bedrijf, hebben zij daardoor nog maar met één wet te maken. Daardoor kunnen besluiten sneller worden genomen en is lokaal maatwerk mogelijk.

Stikstofcrisis en krappe arbeidsmarkt ruimtelijk domein
Door de stikstofcrisis en de krappe arbeidsmarkt binnen het ruimtelijk domein gaan deze ontwikkelingen niet zo snel en treedt vertraging op. Zo is er een tekort aan bouwopzichters en andere belangrijke functies binnen het ruimtelijk domein. Binnen onze mogelijkheden sorteren we voor op deze risico’s. Daarnaast blijven we voor het realiseren van nieuw beleid voor een groot deel afhankelijk van nieuwe regelgeving en externe partijen, zoals woningcorporaties en projectontwikkelaars of grondeigenaren.

Energietransitie
Ook de energietransitie, brengt grote veranderingen in de fysieke leefomgeving met zich mee. Zo is er meer onderzoek nodig, zoals naar de milieueffecten van grootschalige infrastructuur en wordt er duurzamer gebouwd. De behoefte aan andere vormen van energie heeft ook zichtbaar effect op de ruimte. Het meest zichtbare onderdeel vormt de opwekking van elektriciteit met wind en zon. Ook moet er een laadinfrastructuur komen voor het opladen van het groeiende aantal elektrische voertuigen.

Onzekere inkomsten gemeentefonds vanaf 2026
De Voorjaarsnota 2023 van het Rijk biedt geen informatie over de opschalingskorting. Het gemeentefonds wordt vanaf 2026 structureel met € 975 miljoen gekort, om gemeenten te bewegen tot efficiëntere samenwerking door opschaling. De vraag blijft of en ook wanneer het Rijk en de VNG overeenstemming bereiken over het schrappen van de opschalingskorting. Vooruitlopend op de meicirculaire 2023, is al rekening gehouden met het besluit van het kabinet om bij de Voorjaarsnota 2023 de eenmalige accresverhoging van 2026 van € 924 miljoen ook structureel vanaf 2027 beschikbaar te stellen. Daarmee is een van de onzekerheden rond het gemeentefonds van tafel.

Evaluatie verdeling algemene uitkering gemeentefonds
In 2026 wordt het huidige verdeelmodel geëvalueerd. Het verdeelmodel bepaalt het aandeel dat een gemeente heeft in de verdeling van de algemene uitkering van het gemeentefonds. Een volgend kabinet zal daarop een definitief besluit nemen voor het verdeelmodel van 2026 en verder. Onderdeel van de nieuwe financiering is een mogelijke verruiming van het eigen belastinggebied. Hierdoor zullen in 2027 opnieuw herverdeeleffecten ontstaan.

Beide ontwikkelingen maken de ramingen van de structurele inkomsten vanuit het gemeentefonds vanaf 2026 in hoge mate onzeker. We zullen deze ontwikkelingen de komende jaren nauwlettend in de gaten houden. Toch achten we het op dit moment niet opportuun om met ombuigingsvoorstellen te komen voor de jaren 2026 en 2027. De kadernota voor 2025 biedt hiertoe een nieuw weegmoment.

Besparingsopgave uit Hervormingsagenda Jeugd
De Voorjaarsnota 2023 van het Rijk biedt meer duidelijkheid over de verdere invulling van de Hervormingsagenda Jeugd. Deze agenda komt voort uit de bestuurlijke afspraken die de VNG en het Rijk in 2021 over de jeugdhulp hebben gemaakt om de hulpverlening te verbeteren en het jeugdstelsel beter beheersbaar te maken. Hierbij is de uitspraak van de Commissie van Wijzen het uitgangspunt. Gemeenten moeten voldoende budget krijgen om de jeugdzorg te kunnen betalen. Het Rijk en de VNG hebben op 18 april van dit jaar een financieel principeakkoord bereikt voor de Hervormingsagenda Jeugd. Een van de financiële afspraken in het principeakkoord is dat de huidige besparingsreeks van € 374 miljoen voor 2023, € 463 miljoen voor 2024 en € 563 miljoen voor 2025, voor de jaren 2023 tot en met 2025 is bevroren op het niveau van € 374 miljoen.

Voor 2026 staat de besparing, zoals voorzien, op € 961 miljoen en loopt deze op tot iets meer dan € 1 miljard voor 2027. In 2024 en 2025 zorgt dit akkoord voor incidenteel hogere inkomsten uit het gemeentefonds. Vanaf 2026 wordt vastgehouden aan de eerdere financiële afspraken.

Oekraïne en opvang asielzoekers
In de begroting 2024 zijn geen middelen verwerkt voor de opvang van Oekraïners en asielzoekers. Bij de najaarsnota 2023 zullen beschikbare middelen worden overgeheveld naar 2024. Op basis van de huidige inzichten lijken de door het Rijk beschikbare middelen voldoende om de bijbehorende lasten volledig te kunnen dekken.

Ambities
Met de beperkte investeringsruimte die we hebben, maken we zorgvuldig afwegingen en brengen we ‘Voorschoten in verbinding vooruit’. We hebben realistische ambities die daarbij passen. De belangrijkste punten waarmee we aan de slag gaan zijn hieronder op een rij gezet.

Wonen
Voorschoten wil meer betaalbare woningen voor verschillende doelgroepen. Naast het realiseren van lopende woningbouwprojecten ligt de focus op het realiseren van flexwoningen en standplaatsen voor woonwagens. In 2024 weten we welke locaties voor flexwoningen ingezet gaan worden. Om snel flexwoningen te realiseren worden gesprekken gevoerd met woningcorporaties. De Sleutels en Rijnhart Wonen om gezamenlijk te komen tot een plan van aanpak. In 2024 wordt naar verwachting de uitplaatsing van de woonwagen aan Arsenaal-Segaar gerealiseerd, waarbij ook wordt gezocht naar een oplossing voor regionale taakstelling van het realiseren van woonwagenplaatsen.

Centrum
In 2024 wordt voor de vastgestelde Ontwikkelvisie centrum een uitvoeringsprogramma uitgewerkt, met als doel verschillende deelprojecten realistisch in de tijd uit te zetten. Tegelijkertijd willen we met hoge prioriteit uitvoering geven aan de ontwikkeling van de omgeving van de Kruispuntkerk. In de Kruispuntkerk willen we een nieuw onderkomen realiseren voor de gebruikers van het huidige cultureel centrum aan de Prinses Marijkelaan. Dit is essentieel voor het kunnen vrijspelen van de locatie Prinses Marijkelaan voor de nieuwbouw van de Fortgensschool met integraal kindcentrum en woningen.

Omgevingswet- en visie
De Omgevingswet treedt in werking op 2024. De volledige implementatie van de Omgevingswet is complex en de transitie is niet op 1 januari 2024 volledig klaar. Verschillende processen en systemen moeten nog worden afgestemd op de nieuwe wetgeving, zodat aanvragen voor omgevingsvergunningen tijdig kunnen worden afgehandeld. Daarbij dienen ook nog verschillende verordeningen met terugwerkende kracht te worden aangepast.

Binnen drie jaar na de inwerkingtreding van de wet moet een omgevingsvisie zijn vastgesteld. De huidige structuurvisie is vigerend tot 2025. Er spelen momenteel tal van maatschappelijke opgaven waar de structuurvisie niet in voorziet, zoals de energietransitie en klimaatadaptatie. In 2024 zal een startnotitie aan de raad worden voorgelegd, waarin proces en planning van de stappen die nodig zijn om tot een visie te komen zijn beschreven.

Duurzaamheid en klimaat
In 2024 wordt uitvoering gegeven aan de Lokale Energie Strategie (LES), met als doel meer verduurzaming en energiebesparing. Daarnaast wordt in de Leidse regio de samenwerking voor een regionaal warmtenet verder geïntensiveerd. Ook zal een beroep worden gedaan op de expertise van de Omgevingsdienst West-Holland (ODWH) om te ondersteunen bij oplossingen voor luchtkwaliteit en stikstofproblematiek.

Het maatschappelijk vastgoed dat de gemeente in eigen beheer wil houden (de kernportefeuille) zal worden verduurzaamd vanuit het voorgestelde verduurzamingsbeleid. Verduurzaming maakt structureel onderdeel uit van de beheerplannen van de kernportefeuille. Het college stelt zich als doel dat de beheerplannen van de kernportefeuille maatschappelijk vastgoed in 2024 zullen worden opgeleverd. De mogelijke financiële gevolgen van de herijking van de beheerplannen, waaronder de verduurzaming, zullen onderdeel uitmaken van de kadernota 2025.

Sport
De gemeente wil graag het sportaanbod verbreden door de realisatie van een zogeheten combibaan (ijs- en skeelerbaan) aan de Van Leeuwenhoekkade. In de begroting 2024 zijn ook extra middelen opgenomen om de atletiekbaan van Voorschoten’97 grondig te renoveren. Naast een budget voor projectbegeleiding dekken deze middelen ook het vervangen van de atletiekbaan en bijbehorende atletiekonderdelen. In 2024 zal bovendien een beleidsplan worden opgesteld voor sportaccommodaties.

Onderwijshuisvesting
In 2024 wordt het vastgestelde Integraal Huisvestingsplan (IHP) gehanteerd als koersdocument om te komen tot goede en duurzame huisvesting voor het onderwijs in de gemeente Voorschoten. De effecten van het IHP 2024-2039 zullen worden verwerkt in de begroting na de vaststelling in december 2023. Het college heeft als uitgangspunt om het juridisch eigendom van de openbare basisschool de VOS over te dragen aan het bevoegd gezag. Hiertoe worden momenteel al de nodige voorbereidingen getroffen.

Goede zorg
Zorg in Voorschoten is goed geregeld – voor alle inwoners, van welke leeftijd dan ook. Zeker omdat steeds meer mensen een beroep doen op zorg, maken wij ons sterk voor zorg die nu en in de toekomst toegankelijk is, ook in de buurt. Het aanbod van gezondheidscentra blijven we met voorrang ontwikkelen, zodat in deze centra verschillend aanbod uit de zorg bij elkaar komt. Een inwoner moet de huisarts tenslotte net zo gemakkelijk weten te vinden als de praktijkondersteuner jeugd. Verder blijft ons doel, dat toetsing (triage) snel plaatsvindt als urgentie van zorg en/of ondersteuning noodzakelijk is.

Regionale samenwerking vanuit bestuurlijke zelfstandigheid
Ambities kan Voorschoten niet bereiken als solospeler. Bestuurlijke zelfstandigheid is weliswaar essentieel om grip te houden op eigen voorzieningen. Maar op meerdere gebieden, zoals zorg en welzijn, klimaat, afval, verkeer en ook delen van de bedrijfsvoering, zal intensief samengewerkt worden in de (Leidse) regio. Een goede dienstverlening voor onze inwoners heeft prioriteit, zelfs als regionale samenwerking soms ten koste gaat van eigen beleidsruimte.

Van kadernota naar begroting
Met de gemeenteraad is overeengekomen de kadernota als ‘het moment’ aan te wijzen om integrale afwegingen te maken tussen de beleidsmatige voornemens en de daarvoor beschikbare financiële ruimte.
Het financieel meerjarenbeeld zag er met de gepresenteerde ontwikkelingen bij de kadernota op 29 juni 2023 als volgt uit:

Tabel Recapitulatie ontwikkelingen kadernota 2024

Terugblik kadernota
In de kadernota hebben de drie pijlers uit het coalitieakkoord een financiële doorvertaling gekregen. Op basis van de vastgestelde kadernota werd een structureel begrotingsoverschot van € 1,3 miljoen verwacht. Het structurele overschot voor 2024 is € 1 miljoen hoger dan het incidentele overschot als gevolg van de incidentele storting van € 1 miljoen in de reserve onderwijshuisvesting, zoals besloten bij de begroting 2023.

Het structurele overschot is flink teruggelopen als gevolg van de effecten van de meicirculaire. Werd hier bij de raadsinformatiebrief een kanttekening geplaatst, is inmiddels duidelijk dat deze effecten definitief zijn. Daarnaast spelen een aantal andere omgevingsfactoren een rol die mogelijk van invloed kunnen zijn op de te behalen resultaten. Behalve de onzekere inkomsten uit het gemeentefonds betreffen dit:

• Arbeidsmarktproblematiek
• Risico’s woningmarkt, stikstof en omgevingswet
• Besparingsopgave uit Hervormingsagenda Jeugd

Bij behandeling van de kadernota is de raad geïnformeerd over de negatieve effecten van de meicirculaire.
Een aantal van die onderwerpen zijn in de kadernota gekwantificeerd en maken onderdeel uit van financiële
ontwikkelingen zoals in de tabel hierboven gepresenteerd. Een aantal van die onderwerpen spelen in de
begroting nog steeds en zijn nog niet te kwantificeren.

Het college biedt de gemeenteraad de voorliggende structureel en reëel sluitende begroting 2024 aan en zal in het volgende hoofdstuk nader toelichten hoe dit tot stand is gekomen.

Ontwikkelingen na kadernota

Structureel sluitende begroting tot en met 2025, 2026 omslagjaar

Het meerjarenbeeld start met de begrotingspositie zoals vermeld in de kadernota 2024. In de raadsvergadering van 29 juni 2023 is de raad geïnformeerd over de gevolgen van de door het Rijk uitgebrachte meicirculaire 2023. Na deze raadsvergadering hebben zich ook (financiële) ontwikkelingen voorgedaan die verwerkt zijn in deze begroting. Hieronder treft u het meerjarenbeeld aan van de begroting 2024 en een toelichting op de ontwikkelingen na de kadernota 2024.

Tabel Ontwikkelingen meerjarenbegroting

De raadsbesluiten zijn verwerkt tot en met de raadsvergadering van 6 juli 2023. De in kaart gebrachte ontwikkelingen na de kadernota laten voor 2024 een negatief begrotingssaldo zien van € 682.000.

Bovenstaande tabel geeft een negatief beeld op de ontwikkeling van de gemeentelijke begroting in de jaren 2024 tot en met 2027. Echter, tot en met 2025 is er sprake van een structureel overschot. Vanaf 2026 slaat dit beeld door terugvallende rijksinkomsten om naar een structureel tekort. Hier staat de gemeente niet alleen in. De meeste gemeenten in Nederland hebben hiermee te kampen. De VNG heeft het kabinet gevraagd om erkenning van de financiële opgave waar gemeenten zich nog steeds voor gesteld zien. Vooralsnog betekent bovenstaand meerjarenbeeld dat de gemeente de komende jaren wel over voldoende middelen beschikt om incidenteel in te zetten, maar geen ruimte heeft voor beleid met structurele gevolgen.

Hieronder worden de verschillende mutaties na kadernota toegelicht.

A. Correcties Kadernota 2024
Bij de kadernota zijn een aantal effecten niet juist gepresenteerd. Zie hiertoe onderstaande tabel, de correcties worden onder de tabel toegelicht.

Omklappen Jeugd
Bij de kadernota zijn de effecten van het omklappen jeugd (B7) geactualiseerd. Bij de autonome effecten is hiertoe een voordeel opgenomen van € 324.000. Daar tegenover hebben we de uitgaven voor jeugd geïndexeerd en verwerkt in de stelpost Prijscompensatie (C5) van € 409.000 nadelig. Per saldo geeft dit een nadeel van € 85.000 in de kadernota 2024. Dit blijkt onjuist verwerkt. Het omklappen van jeugd naar de Leidse regio levert per saldo een voordeel op van € 85.000. De correctie zorgt voor een structureel positief effect van € 170.000.

Beëindiging DVO MO Wassenaar
Bij de kadernota zijn de effecten van het beëindigen van de DVO Maatschappelijke Ondersteuning geactualiseerd naar prijspeil 2024. Zowel bij het raadsvoorstel (5 april 2023) als bij de presentatie van de cijfers in de kadernota zijn de financiële gevolgen vanaf 2025 niet juist gepresenteerd. De effecten zoals in de kadernota weergegeven voor 2026 en 2027, betreffen resultaten voor een jaar eerder. Per saldo geeft dit een nadeel voor 2025 (€ 261.000), een voordeel voor 2026 (€ 115.000) en vanaf 2027 een structureel nadeel (€ 17.000).

Stelpost Kapitaallasten
Bij de kadernota zijn de kapitaallasten geactualiseerd. Hierbij was nog geen rekening gehouden met het saldo op de stelpost kapitaallasten. Bij de begroting heeft dit een negatief effect voor 2024 van € 180.000.

B. Bijstellen Jeugdgelden
De kosten voor jeugdhulp zijn in 2023 harder gestegen dan we hadden verwacht. Zowel in onze regiogemeenten als landelijk is er sprake van onverwacht hoge kostenstijgingen. In Voorschoten leidt dit tot een structurele bijstelling van € 300.000. Naast de algehele invloed van de stigmatiserende en medicaliserende maatschappij, laten de kostenstijgingen zich het beste verklaren door de verder toegenomen complexiteit van de jeugdproblematiek en bijbehorende zorgtrajecten. De verwachte nasleep van corona is bovendien reëel, wat blijkt uit de signalen vanuit diverse (lokale) ketenpartners zoals jeugdconsulenten, de huisartsen, de praktijkondersteuners, jeugdhulpaanbieders, jongerenwerk en het onderwijs. In lijn met de landelijke ontwikkelingen zien de lokale ketenpartners meer jongeren met ernstige klachten zoals suïcidegedachten, automutilatie, eetstoornissen, depressieve klachten, ontspoord gedrag, autisme en aanverwante klachten.

In Voorschoten lijkt het aantal hulpvragen ten aanzien van trauma gerelateerde problematiek en angstproblematiek te zijn toegenomen. De oorzaak hiervan ligt mogelijk in spanningen en huiselijk geweld wat in thuissituaties is ontstaan tijdens de coronapandemie, maar ook in de onzekerheden die deze periode met zich meebracht. Daarbij lijken de social media sinds de corona van grotere invloed op ernstige problematiek zoals automutilatie en eetstoornissen onder met name meisjes in de puberleeftijd. De verklaring van deze stijging kan liggen in het socialisatieproces dat twee jaar lang verstoord is. Diverse ketenpartners geven aan dat pubers elkaar opstoken via social media.

Naast de gestegen jeugdkosten zijn er ook nieuwe inzichten met betrekking tot de te ramen jeugdgelden. De provincie heeft voor de begroting richtlijnen bepaald hoe om te gaan met de jeugdgelden. In 2026 en 2027 mogen de middelen zoals afgesproken in de Hervormingsagenda meegenomen worden in de meerjarenraming. Het gaat landelijk om respectievelijk € 284 miljoen en € 211 miljoen. Dit verklaart de afwijkende bedragen voor 2026 en 2027.

C. Subsidie Voorschoten voor Elkaar
Bij de kadernota 2024 is de subsidiebijdrage voor Voorschoten voor Elkaar (VVE) geïndexeerd conform de algemene uitgangspunten. Dit blijkt onvoldoende om de cao-stijging van zorg en welzijn (15%) volledig te bekostigen. Er wordt voorgesteld om de bijdrage voor 2 jaar te verhogen en op basis van de evaluatie van VVE te bezien of er andere besparings- of dekkingsmogelijkheden zijn.

D. Actualisatie Kapitaallasten
Bij de begroting 2024 zijn bestaande investeringen geactualiseerd naar prijspeil 2024, per saldo heeft dit een marginaal effect. De begroting 2024 bevat ook 2 nieuwe investeringen die separaat in beeld zijn gebracht. Dit betreft de investering in het B+C gebouw (Richard Wagnerlaan 22) en de atletiekbaan van Voorschoten'97.

E. Actualisatie Stelposten
Bij de kadernota zijn verschillende stelposten opgenomen. De stelposten voor cao-verhoging en areaaluitbreiding worden verwerkt bij de voor- en/ of najaarsnota 2024. De overige stelposten zijn grotendeels verwerkt in de begroting 2024. Er blijft een restant over bij stelpost indexatie, waarvan wordt voorgesteld om € 100.000 te behouden voor 2024. Zodoende is er een buffer om stijgende energieprijzen op te kunnen vangen.
Van het restant van de stelpost wordt voorgesteld deze vrij te laten vallen. De effecten hiervan zijn  weergegeven in de tabel Ontwikkelingen meerjarenbegroting.

F. Stelpost organisatieontwikkeling
De ontwikkeling van de organisatie is noodzakelijk teneinde de dienstverlening verder te verbeteren, zowel naar de inwoners maar ook naar het bestuur. Na het loskomen van Wassenaar staat Voorschoten voor een nieuwe fase in haar organisatieontwikkeling. Daarbij is versterking van de organisatie op cruciale posities van essentieel belang om de zelfstandigheid van Voorschoten te kunnen waarborgen. In oktober 2023 wordt een concreet actieplan voor het versterken van de bedrijfsvoering door het college vastgesteld en informatief met de gemeenteraad gedeeld. Voor het implementeren en borgen van de veranderingen wordt voorgesteld om een stelpost organisatieontwikkeling op te nemen van structureel € 200.000.

G. Rente
De effecten als gevolg van de renteontwikkeling zijn tweeledig. Enerzijds hebben we een effect van de kortlopende rente voor 2024 en anderzijds hebben we een meerjarig effect van de langlopende rente.
Voor kortlopende rente is meerjarig nog geen bedrag opgenomen in de begroting. Mede door het huidige liquiditeitssaldo van de gemeente en de opgelopen rente is een inschatting gemaakt voor de rente die ontvangen gaat worden op de kortlopende leningen. Voor 2024 betreft dit ca. € 220.000.
Met de actualisatie van de paragraaf financiering wordt ook een actueel beeld van de verwachte langlopende rentelasten gemaakt. Op dit geactualiseerde beeld wordt de rente bijgesteld. Voor 2024 heeft dit een positief effect van € 65.000. Dit effect loopt verder op in 2025 en 2026 en zorgt vanaf 2027 voor een substantieel nadeel. Dit laatste is het gevolg van het doorschuiven van eerder geplande investeringen.

H. Kostendekkendheid tarieven (overhead)
Het actualiseren van de tarieven en heffingen, heeft ondanks hun gesloten systeem, per definitie een saldo effect op de begroting wanneer de overheadkosten wijzigen. De toename van de overheadkosten zijn bij de kadernota geraamd. De toerekening van de overheadkosten aan de tarieven vindt pas plaats bij het opstellen van de begroting. Daar de overheadkosten in 2024 zijn gestegen levert dit per saldo een voordeel op.
Het voordeel is in 2024 substantieel, omdat in 2023 lagere overheadkosten zijn verwerkt. Dit is het gevolg van een fout in de doorbelasting van salarislasten in de begroting 2023. Bij die doorbelasting zijn de volledige kosten van afdeling Mens & Samenleving meegenomen en is er geen rekening gehouden met het deel (52%) dat wordt ingezet voor Wassenaar. Hierdoor was de overhead in 2023 lager geraamd, wat een effect heeft gehad op de tarieven. Dit wordt verder uitgelegd bij de financiële toelichting van taakveld 7.2 en 7.3 en de paragraaf lokale heffingen.

I. Flexwoningen
Er wordt voorgesteld om een voorbereidend budget van € 250.000 beschikbaar te stellen voor onderzoek en het aanleggen van nutsvoorzieningen en infrastructuur.

J. Implementatie nieuw financieel systeem
Het huidige financieel systeem is inmiddels 10 jaar in gebruik. Vanuit aanbestedingsregels is een nieuwe aanbesteding noodzakelijk. Daarbij wordt er ook een kwaliteits-en efficiency impuls verwacht van een nieuw financieel systeem.

K. Combibaan (skeeler & schaatsbaan)
Er wordt voorgesteld om een bedrag van € 150.000 uit de concernreserve te storten in een nieuw in te stellen bestemmingsreserve sportaccommodaties. Zodoende heeft dit geen effect op het begrotingssaldo in 2024. Hiermee wordt een bedrag gereserveerd voor een bijdrage in het particuliere initiatief om een nieuwe skeeler- en schaatsbaan te realiseren.

L. Nota mobiliteitsbeleid
Het maken van een nota mobiliteitsbeleid inclusief de benodigde participatie kan niet binnen de eigen ambtelijke capaciteit worden uitgevoerd. We zullen hiervoor uitbesteden en intern begeleiden (€ 50.000).

M. Diverse kleine wijzigingen

Naast bovengenoemde mutaties zijn er ook nog verschillende marginale mutaties die van invloed zijn op het begrotingssaldo. Deze worden verder buiten beschouwing gelaten.

Overige ontwikkelingen begroting 2024

Sluitende begroting
Het college biedt de raad een structureel en reëel sluitende begroting tot en met 2025, waarbij 2026 geldt als een omslagjaar. De verwachting is niet dat de komende septembercirculaire, als gevolg van het gevallen kabinet, meer duidelijkheid zal geven over de rijksmiddelen vanaf 2026. Met het presenteren van een tekort in de laatste twee jaren, maar een sluitende begroting voor 2024, voldoet deze begroting aan het begrotingsadvies van de VNG. De verwachting is dat de provinciaal toezichthouder tot een positief oordeel komt.